Gündem

Merkez Bankamızın sürpriz bir şekilde politika faizini 100 baz puan düşürerek %13’e indirmesi, para politikasının kamuoyunda daha detaylı tartışılmasının gerektiğini göstermektedir.

Piyasada şu an yaşadığımız sorun krediye erişimin zorlaşması ve kredi faizlerinin yüksekliğidir. Merkez politika faiziyle piyasa kredi faizi arasındaki fark bu kadar yüksekken bunun nedenleri araştırılmalı ve bu farkı azaltacak önlemler alınmalıdır. Aksi halde politika faizinin %13 olması bir şey değiştirmeyecek, sadece soru işaretlerini artıracaktır.

Faiz politikasında enflasyon beklentisi önemli

Düşük faiz politikası, 2008 küresel finans krizi sonrasında ABD, Avrupa ve Japonya’da uzun süreli durgunluk ve sıfır enflasyon koşullarında uygulanan bir politikadır. Birçok ülke sıfır veya negatif faizlerle durgunlukla mücadele etmiştir.

Halen ABD ve Avrupa’da enflasyon çift haneli rakamlara gelirken merkez bankaları faizleri sıfır düzeyinden %2-3 bandına çıkarmaktadır, yani faiz oranları enflasyona göre oldukça düşük kalmaya devam etmektedir.

TCMB, ABD ve Avrupa’daki bu durumu örnek alarak “düşük faiz politikası”na geçmiştir. Ancak, ABD ve Avrupa’da faiz oranlarını belirleyen temel unsur beklenen enflasyondur ve enflasyonun orta-uzun vadede %2-4 bandına doğru gerileyeceğine inanıldığı için politika faizleri de bu banda yaklaştırılmaktadır.

Enflasyon algısı bozuk

Ülkemizde ise orta ve uzun vadede enflasyonun hangi düzeyde kalacağına dair piyasada ve kamuoyunda net bir beklenti oluşmamıştır. 2022 yılına ilişkin enflasyon algısı 3 hanelidir. 2023 yılına ilişkin enflasyon algısı üç haneli olmasa da halen çok yüksek düzeydedir. Merkez Bankası anketinde bile 24 ay sonrası enflasyon oranı %30 civarındadır.

Düşük faiz politikasının diğer koşulu ülkenin döviz sorunu olmamasıdır. Oysa ülkemizde yüksek döviz borcu, yüksek cari açık ve döviz rezervi gibi sorunlar bulunmaktadır.

Merkez Bankası enflasyon beklentisini iyileştirecek bir politika seti açıklamalıdır

Orta ve uzun vadede iyi bir yatırım iklimi için kısmi uygulamalar ve piyasa müdahaleleri yerine, iyi tanımlanmış, kapsamlı ve tutarlı politika setleri gereklidir. Aksi halde kısa vadede büyüme, döviz kuru, faiz hedeflerine ulaşılabilir, ancak uzun vadeli yatırım iklimi iyileştirilemez.

Bu konuda en önemli husus ise enflasyon sorunudur. Yüksek enflasyonun spekülatif yatırımları teşvik ettiği, piyasayı, gelir ve kar dağılımını bozduğu, ekonomiyi verimsiz bir hale getirdiği bütün dünya tarafından bilinen bir husustur. Bu nedenle bilim insanları enflasyonu uyuşturucuya benzetmektedir.

Bu değerlendirmeler ışığında Merkez Bankası’nın faizi düşürme çabalarının ancak enflasyonun hiç olmazsa %20’lere inmesi durumunda anlamlı olacağı düşüncesindeyim. Bunun için de beklentilere aykırı sürprizler yerine ne zaman, nasıl düşeceği net olarak açıklanmalıdır.